درباره‌ی اختلال کم توجهی- بیش فعالی بیش تر بدانید

اختلال کم توجهی – بیش فعالی (ADHD)  چیست؟

اختلال کم توجهی – بیش فعالی (Attention-deficit hyperactivity disorder) یا به اختصار ADHD یک اختلال ذهنی است که می‌تواند موجب افزایش بیش از حد فعالیت و رفتار‌های آنی و بدون فکر قبلی شود. افراد مبتلا به این اختلال همچنین ممکن است مشکلاتی با تمرکز و توجه بر روی عملی خاص و یا ثابت نشستن برای مدت زمان طولانی داشته باشند.

نشانه‌های اختلال کم توجهی – بیش فعالی

گستره‌ی زیادی از رفتارها، با اختلال ADHD همراه است که رایج‌ترین آن‌ها عبارت است از:

• مشکل داشتن در توجه و تمرکز بر کارها
• فراموشی درباره‌ی تکمیل وظایف خود
• پرت شدن حواس به آسانی
• دشواری در ثابت نشستن
• قطع کردن سخن دیگران

اگر شما یا فرزندتان مبتلا به اختلال کم توجهی – بیش فعالی هستید، ممکن است برخی یا تمام این نشانه‌ها را دارا باشید. نشانه‌هایی که شما دارا هستید بستگی به نوع ADHD شما دارد. به طور اصولی، انجمن روانپزشکی آمریکا این بیماری را در ۳ دسته یا نوع جای داده است:

1. بی توجه بارز یا (predominantly inattentive (ADHD-I
2. پرتحرکی-تکانشی بودن بارز یا (predominantly hyperactivity-impulsive (ADHD-HI
3. ترکیبی از هردو یا (combination type of ADHD (ADHD-C

بی توجه بارز (ADHD-I)

افراد مبتلا به این نوع از اختلال ADHD مشکلات فراوانی با تمرکز، به پایان رساندن وظایف و دنباله‌روی از دستورالعمل‌ها دارند. همچنین متخصصان بر این باورند که بسیاری از کودکان مبتلا به اختلال ADHD-I ممکن است به موقع تشخیص داده نشوند. زیرا آن‌ها معمولا کلاس درس را برهم نمی‌زنند. اختلال ADHD-I شایع‌ترین نوع این بیماری میان دختران مبتلا به ADHD است.

پرتحرکی-تکانشی بارز (ADHD-HI)

افراد مبتلا به این نوع از اختلال به‌ طور عمده دچار پرتحرکی و رفتارهای تکانشی هستند،که می‌تواند شامل بی‌قراربودن، قطع صحبت دیگران و عدم توانایی رعایت نوبت خودشان باشد. اگرچه بی‌توجهی در این نوع از اختلال کمتر دیده می‌شود، اما همچنان ممکن است دشواری در تمرکز بر وظایف در افراد مبتلا به ADHD-HI یافت شود.

ترکیبی از هردو (ADHD-C)

این رایج‌ترین نوع اختلال ADHD است. افراد مبتلا به نوع ترکیبی، هردو نشانه­‌ی ‌بی‌توجه بودن و پرتحرکی را نشان می‌دهند. که شامل ناتوانی در توجه و تمرکز، گرایش به بی‌توجهی و میزان بیش از حد انرژی و فعالیت است. نوع ADHD که شما یا فرزندتان به آن دچار هستید، شیوه‌ی درمان آن را مشخص می‌کند. نوع ADHD شما می‌تواند در طی زمان تغییر کند که در این صورت شیوه‌ی درمان شما نیز تغییر می‌کند.  

بیماری ADHD در بزرگسالان

بیش از ۶۰ درصد کودکان مبتلا به اختلال کم توجهی– بیش فعالی همچنان دارای نشانه‌های این بیماری در بزرگسالی هستند. ولی در اغلب آن‌ها با افزایش سن نشانه‌ها کاهش یافته یا از تکرار آن کم می‌شود. این امر بیانگر اهمیت درمان است. عدم درمان بیماری در بزرگسالان، می‌تواند تاثیرات منفی‌ بر جنبه‌های مختلف زندگی آن‌ها داشته باشد. علائمی مثل اشکال در مدیریت زمان، فراموشی و بی‌تابی می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی در کار، خانه و انواع مختلف روابط شود.

اختلال ADHD در کودکان

بیماری ADHD شایع‌ترین اختلال ذهنی کودکان در ایالات متحده است. برای کودکان، بیماری ADHD غالبا با مشکلاتی در مدرسه همراه است. کودکان مبتلا به این بیماری اغلب مشکلاتی در نشستن کنترل شده در کلاس درس دارند. احتمال ابتلا به این بیماری در پسران بیش از دو برابر دختران است. این شاید بدان علت باشد که پسران تمایل بیش‌تری به نشان‌دادن علائم بارز بیش فعالی دارند. در اغلب موارد، دختران مبتلا به این بیماری ممکن است دارای موارد زیر باشند:

• خیال بافی مکرر
• مضطرب بودن
• افسردگی
• بیش از حد پرحرف بودن به جای بیش فعالی
• بیش از حد احساساتی بودن

بسیاری از نشانه‌ها می‌تواند رفتارهای کودکانه‌ی معمول باشند. بنابراین فهمیدن این‌که چه چیز مرتبط با اختلال کم توجهی – بیش فعالی است و چه چیزی نیست می‌تواند امری دشوار باشد.

چه چیزی باعث بیماری ADHD می‌شود؟

پژوهش ها نشان‌دهنده‌ این است که کاهش در دوپامین، عاملی در اختلال ADHD است. دوپامین (Dopamine) عامل شیمیایی در مغز است که به انتقال پیام‌ها از عصبی به عصب دیگر کمک می‌کند. این ماده همچنین در ایجاد پاسخ‌های عاطفی و حرکات ایفای نقش می‌کند. پژوهشی دیگر تفاوت ساختاری در مغز را نشان داد. یافته‌ها نشان می‌دهد که افراد مبتلا به این بیماری، حجم ماده خاکستری کمتری دارند. ماده‌ی خاکستری شامل بخشی از مغز است که به سخنرانی، خودکنترلی،  تصمیم‌گیری و کنترل حرکتی ماهیچه‌ها کمک می‌کند. پژوهش‌ها همچنان در حال شناخت دلایل بالقوه‌ی ایجاد اختلال کم توجهی – بیش فعالی مانند مصرف دخانیات در دوران بارداری است.  

آزمایش و تشخیص اختلال ADHD

بسیاری از متخصصان بالینی معتقدند تشخیص اختلال ADHD بر مبنای یک آزمایش قابل انجام نیست. برای تشخیص، پزشک هرکدام از نشانه‌هایی را که شما یا فرزندان در طول شش ماه گذشته داشته‌اید ارزیابی می‌کند. ممکن است پزشک از معلمان یا اعضای خانواده اطلاعات جمع‌آوری کند و از چک لیست‌هایی استفاده کند و برای بازبینی علائم، مقیاس‌ها را ارزیابی کند. آن‌ها همچنین ممکن است برای بررسی بیماری‌های دیگر، معاینات فیزیکی انجام دهند. اگر شما مشکوک به ابتلای خود یا فرزندتان به این بیماری هستید با پزشکتان درباره‌ی مورد ارزیابی قرار گرفتن صحبت کنید. شما همچنین می‌توانید درباره‌ی فرزندتان با مشاور مدرسه‌اش صحبت کنید. در هنگام ارزیابی، می‌توانید برای پزشک یا مشاور، یادداشت‌ها و مشاهداتی درباره‌ی رفتارهای خود یا فرزندتان مهیا کنید. اگر آن‌ها به اختلال کم توجهی– بیش فعالی مشکوک شوند، ممکن است شما یا فرزندتان را به یک متخصص ارجاع دهند.

درمان ADHD

  درمان عموما شامل درمان‌های رفتاری، دارو و یا هردو می‌باشد. روش‌های درمانی می‌تواند شامل روان‌درمانی یا گفتاردرمانی باشد. در گفتاردرمانی شما یا فرزندتان درباره‌ی این‌که چگونه اختلال کم توجهی – بیش فعالی بر زندگیتان اثر گذاشته و همچنین راه‌هایی که به شما برای مدیریت آن کمک می‌کند صحبت می‌کنید. نوع دیگری از درمان، درمان رفتاری است. این شیوه‌ی درمانی می‌تواند به کودکان یا بزرگسالان مبتلا به اختلال ADHD بیاموزد که چگونه رفتارهایشان را زیرنظر بگیرند و مدیریت کنند. دارو درمانی نیز می‌تواند برای کودکان و بزرگسالان مبتلا به بیماری ADHD بسیار کمک‌کننده و موثر باشد. داروها طوری طراحی شده‌اند تا با تاثیر بر مواد شیمیایی مغز، شما را قادر سازند که کنترل بهتری بر اعمال و حرکات خود داشته باشید.

داروهای ADHD

دو نوع اصلی دارویی که برای درمان ADHD استفاده می‌شده است: محرک‌ها و غیر محرک‌ها هستند. محرک‌های دستگاه عصبی مرکزی (CNS) رایج‌ترین داروی تجویز شده برای بیماری ADHD هستند. این داروها از طریق افزایش مقدار دوپامین و نوراپی نفرین  (norepinephrine) مغز کار می‌کنند. اگر محرک‌ها برای شما یا فرزندتان به خوبی کار نکردند یا دارای عوارض جانبی سختی بودند، دکتر شما ممکن است دارویی غیرمحرک را پیشنهاد کند. اساس دارو‌های غیرمحرک تاثیرگذاری از طریق افزایش سطح نوراپی نفرین در مغز است. این داروها شامل اتوماکسیدین (سترترا) و داروهای ضدافسردگی مانند نورتریپتلین (پامولور) هستند.

درمان‌های طبیعی برای ADHD

علاوه‌بر دارو درمانی، چندین راه کار دیگر برای بهبود علائم اختلال کم توجهی – بیش فعالی (ADHD) پیشنهاد شده است. پیش از هرچیز، دنباله‌روی از سبک زندگی سالم ممکن است به شما یا فرزندتان در مدیریت علائم کمک کند. مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها (CDC) موارد زیر را توصیه کرده:

• مصرف رژیم غذایی سالم و متعادل
• حداقل انجام ۶۰ دقیقه فعالیت فیزیکی در روز
• خواب به مقدار کافی
• محدودیت روزانه برای استفاده از ابزار الکترونیک همچون تلفن، رایانه، تلوزیون

مطالعات همچنین نشان داده است که یوگا، تای چی و صرف زمان در بیرون از خانه می‌تواند فعالیت بیش از حد ذهنی را آرام کند و ممکن است علائم را سهولت بخشد. گزینه‌ی دیگر مدیتیشن ذهن آگاه (mindfulness meditation) است. تحقیقات بر روی بزرگسالان و نوجوانان نشان داده مدیتیشن بر توجه و پردازش ذهنی تاثیرات مثبتی دارد همانطور که بر اضطراب و افسردگی تاثیر دارد.

ADHD و افسردگی

اگر شما یا فرزندتان مبتلا به اختلال کم توجهی – بیش فعالی هستید احتمال ابتلا به افسردگی در شما بیشتر است. در حقیقت نرخ افسردگی شدید در کودکان مبتلا به اختلال کم توجهی – بیش فعالی ۵ برابر بیشتر از افراد غیرمبتلاست. و تا میزان ۳۱ درصد از بزرگسالان مبتلا به ADHD، دچار افسردگی نیز هستند. روش‌های درمان برای هر دو نوع بیماری موجود است و درمان‌ها اغلب هم‌پوشانی دارند. گفتاردرمانی می‌تواند به درمان هر دو بیماری کمک کند. به علاوه برخی دارو‌های ضد افسردگی مانند بوپروپیون گاهی می‌توانند به کاهش علائم ADHD کمک کنند.

توصیه‌هایی برای مقابله با بیماری ADHD

اگر شما یا فرزندتان به اختلال کم توجهی – بیش فعالی دچار هستید، برنامه‌ای اصولی با ساختار و انتظارات منظم می‌تواند کمک‌کننده باشد. برای بزرگسالان استفاده از لیست و تقویم و همچنین تنظیم زنگ هشدار، روش‌های موثری برای کمک به منظم شدن و منظم ماندن است. برای کودکان توجه بر نوشتن تکالیف درسی و نگهداری وسایل روزانه (مانند کوله‌پشتی و اسباب‌بازی‌ها) در محلی خاص، می‌تواند کمک کننده باشد. همچنین یادگیری بیشتر درباره‌ی این اختلال به طور کلی می‌تواند به یادگیری نحوه‌ی مدیریت آن کمک کند.

دورنما

عدم درمان اختلال کم توجهی – بیش فعالی در کودکان و بزرگسالان می‌تواند موجب فشارهای جدی بر زندگی‌شان شود. این اختلال می‌تواند بر مدرسه، کار و روابط تاثیرگذارد. درمان آن به جهت کاهش تاثیرات این بیماری حائز اهمیت است. اما همچنان به یاد داشته باشید که بسیاری از افراد مبتلا به اختلال کم توجهی – بیش فعالی زندگی موفقی دارند و از آن لذت می‌برند. برخی حتی از فواید این بیماری می‌گویند. اگر فکر می‌کنید شما یا فرزندتان ممکن است به این بیماری دچار باشید، در قدم اول باید با پزشکان صحبت کنید. آنان می‌توانند به تشخیص اینکه ADHD عامل ایجاد عارضه‌ای در سلامت شما یا فرزندتان هست یا خیر کمک کنند. همچنین به شما در ایجاد برنامه‌ی درمانی و مدیریت علائم این بیماری کمک می‌کنند تا به خوبی با ADHD  زندگی کنید.

بینه، یک کلیک تا سلامتی